نکاتی برای ترجمه مقاله و متون تخصصی

[taraneh_nami69 0]

اگر می خواهید مقاله ای را برای ترجمه به فرد یا موسسه ای بسپارید بایستی با برخی از موارد مهم در ترجمه مقاله آشنایی داشته باشید. احتمالا فکر می کنید که این تکنیک ها تنها زمانی برای شما مفید است که شخصا قصد ترجمه مقاله خود را داشته باشید، ولی واقعیت چیز دیگری است. شما برای ترجمه مقاله خود می توانید افراد بسیاری را برگزینید. می توانید از آنها بخواهید کار ترجمه مقاله شما را انجام دهند. اما واقعا شما برای ترجمه مقاله ای که چندین ماه بابت آن پژوهش کرده و زحمت کشیده اید به همین اندازه راحت تصمیم میگیرید؟ طبیعتا این چنین نیست.

معمولا افرادی که اقدام به سفارش ترجمه فارسی به انگلیسی مقاله خود دارند، بیشترین وسواس و دقت را در انتخاب مترجم دارند. ایشان همواره به دنبال مترجمی هستند که بتواند بهتررین ترجمه را انجام دهد، زیرا می دانند، ترجمه مقاله یک گام اصلی در رد یا پذیرش آن است.

علت مانور بر روی ترجمه مقالات فارسی به انگلیسی چیست؟

قبل از اینکه بخواهم این مطلب را بنویسم می خواهم خاطره ای از یکی از دوستان نقل کنم. در دوره دکتری با دوستی هم ورودی بودم که ایشان بسیار دانشجوی فعالی بود. تخصص های زیادی بر روی مباحث شبیه سازی و نرم افزاری داشت و در زمینه خاصی رساله خود ۴ مقاله چاپ شده در نشریات معتبر با ایندکس ISI داشت. روزی یکی از دانشجوهای ارشد که با ایشان در ارتباط بود در مورد پذیرش و ادامه تحصیل در دوره دکتری سوال هایی می پرسید. پاسخ ایشان بسیار برایم جالب بود. فقط می گفت: تافل یا آیلتس داری؟اگه نداری نمی خواد دکتری بخونی برو تافل بگیر!

چندی بعد کنجکاو شدم و علت این صحبت را پرسیدم. پاسخشان بسیار جالب بود: من اگه تافل داشتم، تا الان ۲۰ تا مقاله می نوشتم. وقتی بیشتر صحبت کردم فهمیدم این دوست من مورد نامهری زیاد قرار گرفته و تعداد مقالات زیادی یا قبل از داوری ریجکت شده اند و یا داور گفته است مقاله باید مجدد بازنویسی گردد زیرا از نظر زبانی اشتباه است. همه ما میدانیم بازنویسی یک مقاله و سابمیت آن یعنی از دست دادن چندین ماه زمان.

این خاطره فقط گوشه ای بود از اتفاقاتی که برای بسیاری از دانشجووهای ارشد یا دکتری در ایران اتفاق می افتد. دانشجویانی که دستاورد پژوهش ان ها به علت اشتبا در ترجمه مورد قبول واقع نمی شوند. بر این اساس تصمیم گرفتم در این مقاله از وبلاگ ترجمه تخصصی ایرانیان کمی در مورد ترجمه مقاله و نکات مهم در ترجمه متون علمی مطلبی بنویسم. امیدوارم این مطالب مفید باشد.

تکنیک های فنی در ترجمه مقالات و متون علمی

تکنیک های فنی شامل مجموعه عواملی است که یک مترجم جهت ترجمه مناسب و علمی باید به کار گیرد. در ان قست مهمترین آن ها را بیان میکنیم.

مترجم در همان زمینه متن مقاله تحصیل کرده باشد.

جمله ای که به دید برخی کلیشه ای و بی ربط است و معتقدند مترجم یعنی کسی که زبان انگلیسی را در حد اعلا آموخته است و لاغیر!

روزی متنی برای داوری به من ارسال شد. متن فارسی را باز کردم، بسیار روان، با رعایت اصول نگارشی نوشته شده بود و به کمک قوی ترین نرم افزار های اشکال یابی نمی توانستید حتی یک اشکال بسیار کوچک (اعم از نیم فاصله) در متن پیدا کنید. در نگاه اول از این همه انرژی که برای نگارش متن استفاده شده بود لذت بردم. زمانی که متن انگلیسی مقاله را باز کردم تمام دنیا روی سرم آوار شد! بله این یک ترجمه انگلیسی به فارسی بود که ظهر مرتبی داشت ولی واقعا هیچ ربطی به اصطلاحات تخصصی متن نداشت. مترجم یکی از عزیزانی بود که در زبان انگلیسی تحصیل کرده بود و با زمینه این مقاله که مرتبط با راه آهن است، کاملا بیگانه بود. نتیجه این شده بود که اصطلاح “بلند شدن چرخ قطار” به صورت “قطار کج” ترجمه شود!

جالب اینجا بود مترجمی که برای ترجمه این مقاله در نظر  گرفته شده بود دارای مدرک تافل ۱۰۵ بوده و به نظر همه حتی کسی که سفارش ترجمه داده بود، یک مترجم حرفه ای است. من هم این مورد را تایید کردم و گفتم مترجم مقاله شما مترجم حرفه ای است ولی مترجم تخصصی نیست! مترجم تخصصی باید در زمینه تخصصی متن آگاهی داشته باشد و دقیقا با کلمات تخصصی آشنا باشد.

مترجم با مقاله نویسی بیگانه نباشد

اگر نخواهیم افراط و تفریط کنیم باید مترجمی را برای ترجمه مقالات خود انتخاب کنبم که حداقل در زمینه ترجمه مقاله دارای تججربه باشد. برخی از این مورد یا به شدت سخت گیر هستند و یا فردی را انتخاب می کنند که تا چندی پیش در زمینه ترجمه مهارت داشته است ولی ترجمه زیرنویس فیلم های اکشن!

برخی از مشتریان ما در ترجمه تخصصی ایرانیان، از ما می خواهند مترجمی پیدا شود که حتما شخصا “چندین” مقاله چاپ شده در این زمینه داشته باشد. برای برخی از رشته های پرطرفدار مثلا مجموعه مدیریت این مسئله امکان پذیر است ولی گاهی اوقات در رشته های خاص واقعا چنین چیزی امکان پذیر نیست. مثلا شما چند نفر را می شناسید که اولا مسلط به زبان انگلیسی باشند دوما در رشته فیزیک-گرایش اقیانوس شناسی تحصیلات ارشد یا دکتری داشته باشند ثالثا دارای مقاله علمی معتبر در این زمینه باشند؟

بهرحال آشنایی با ساختار مقالات معتبر علمی یکی از ویژگی ها و تکنیک های اساسی در ترجمه مقالات علمی است.

تکنیک های ویرایشی و ادبی در ترجمه مقاله

این تکنیک ها شامل مواردی است که باید در تمام ترجمه ها رعایت نمود. شاید بپرسید پس چرا در اینجا آورده شده است؟ علت این است در ترجمه مقالات بلاخص ترجمه مقالات فارسی به انگلیسی که برای مجلات معتبر چاپ می شوند، بایستی این موارد بدون کوچکترین اشکالی و با ننهایت دقت انجام گیرند. هر اشکال کوچک در ترجمه مقالات آی اس آی یعنی ریجکت و یا در بهترین شرایط ریوایز مقاله و از بین رفتن چندین ماه زبان.

اشکالات املایی

اگر مقاله ای برای ترجمه فارسی به انگلیسی در اختیار دارید و میخواهید آن را در یکی از نشریات معتبر مثل آی اس آی چاپ کنید، حتما از عدم وجود غلط های املایی آگاه باشید. اگر مقاله ای با اشکالات املایی برای یک نشریه معتبر بفرستید یعنی عملا به سردبیر ژورنال گفته اید: لطفا مقاله مرا ریجکت کن!

یک بار مقاله ای ریوایز شده بود که “مدل درخت در مقاله شما وجود ندارد و باید آن یا در متن یا در پیوست گنجانده شود”. دانشجو مدام در حال جستجو در باره “مدل درخت” بود  و سعی می کرد ارتباط آن با موضوع مقاله را دریابد. پس از چند روز کاشف یه عمل آمد در مقاله به جای three نوشته شده tree و داور به دنبال “مدل درخت” در مقاله بوده است و آن را پیدا نکرده است!

بررسی مقاله از نظر اشکالات ویرایشی

من مواردی را می شناسم که تیم داوران ژورنال به اشکالات نگارشی حتی علامت گذاری ها توجه کرده و عنوان کرده اند مقاله شما دارای نکات علمی قابل احترامی است ولی حداقل ضوابط نگارشی ژورنال ما را ارضا نمی کند. بهتر است آن را برای ژورنال دیگری ارسال نمایید. این صحبت چیزی نیست جز “ریجکت محترمانه”!.