پر کاربردترین دستورات خط فرمان لینوکسی به همراه کاربرد آنها.

[Gsm-Clinic 23]

دستور به زبان پنگوئن ها

 

دو حقیقت درباره دستورات لینوکسی وجود دارد: اول، هزاران دستور خط فرمان داریم که می توان در هر زمان از آنها استفاده کرد و دوم، با وجود قدرت زیادی که این دستورات به ما می دهند، فقط از تعداد کمی از آنها استفاده می کنیم و این دستورات تکراری را بارها به کار می بریم.

 

 

 

بسیاری از مردم هنوز معتقدند لینوکس یک سیستم عامل بسیار سخت است که فقط برای خوره های کامپیوتری که میلیون ها دستور را حفظ کرده اند قابل استفاده است؛ اما این باور کاملا اشتباه است، اگر تنها چند دستور کاربردی را یاد بگیرید، به راحتی با لینوکس کار خواهید کرد.

 

دستورات مدیریت فایل ها

بیشتر توزیع های لینوکسی با یک محیط گرافیکی ارائه می شوند و فارغ از این که از چه میز کاری برای کار خود استفاده می کنیم، می توانیم فایل های خود را کاملا شبیه به ویندوز یا مک مدیریت کنیم، اما برای کارهای پیچیده، استفاده از خط فرمان ساده تر و سریع تر خواهد بود.

cat: وقتی که روی یک فایل متنی تکی استفاده شود محتوای آن فایل را نمایش خواهد داد، اما اگر روی دو یا چند فایل استفاده شود محتوای آنها را به صورت پی در پی نمایش خواهد داد. با استفاده از گزینه « می توانیم چند فایل را با هم ترکیب کنیم.

chmod/chown: دستور chmod مجوزهای خواندن، نوشتن و اجرای یک فایل را تغییر می دهد، در حالی که chown کاربر و گروه کاربری را که مالک فایل است تغییر می دهد.

cp: از فایل مورد نظر ما یک کپی می گیرد. به صورت پیش فرض کپی ایجاد شده داخل مسیر کنونی ترمینال خواهد بود، اما می توانیم مسیر دلخواه را نیز برای آن مشخص کنیم.

find: یک مسیر مشخص یا کل سیستم ما را برای پیدا کردن فایل هایی مطابق با شرایط تعیین شده، جست وجو می کند. ده ها گزینه مثل نام فایل، حجم فایل، سطوح دسترسی فایل، نوع فایل، تاریخ ایجاد، تاریخ تغییر و… برای این دستور وجود دارد.

grep: یک یا چند فایل مشخص را برای یافتن رشته متنی مشخص شده جست وجو می کند و در صورت وجود، محل قرارگیری آن را در فایل ها به ما خواهد داد. این دستور به شدت انعطاف پذیر است. توصیه می کنم حتما گزینه های آن را مطالعه کنید.

locate: کل سیستم را برای پیدا کردن فایل مطابق با گزینه های تعیین شده ما جست*وجو کرده سپس مسیر مطلق فایل های پیدا شده را به ما می دهد. به صورت پیش فرض فقط مسیرهایی را که کاربر ما دسترسی دارد جست وجو می کند. این دستور، سریع ترین و ساده ترین راه برای پیدا کردن یک فایل است.

mkdir/rmdir: یک پوشه را ایجاد یا حذف می کند. به صورت پیش فرض در مسیر فعلی ترمینال این کار را انجام می دهد، اما می توان مسیر مشخص را نیز به آن اعمال کرد. هنگام حذف یک پوشه، باید کاملا خالی باشد.

mv: یک فایل را از یک پوشه به پوشه دیگر منتقل می کند. همچنین می توانیم نامی جدید برای فایل منتقل شده در پوشه جدید انتخاب کنیم. علاوه بر این می توانیم از این دستور برای تغییر نام یک فایل با انتقال آن به همان مسیر فعلی استفاده کنیم.

nano/emacs/vim: سه ویرایشگر متن تحت خط فرمان که تقریبا در همه توزیع های لینوکس وجود دارند. بر اساس پیچیدگی نام آنها را آورده ایم. کاربران تازه کار بهتر است از nano و emacs استفاده کنند و کاربران حرفه ای از vim که بسیار پیچیده و فوق العاده قدرتمند

است.

rename: نام یک یا چند فایل را تغییر می دهد. گزینه های بسیار جالبی برای این دستور وجود دارد که به ما اجازه می دهد تعداد زیادی از فایل ها را با استفاده از الگوهایی مشخص تغییر نام دهیم.

rm: فایل ها را حذف می کند. با استفاده از یک گزینه مشخص می توانیم تمام فایل های داخل یک پوشه را حذف کنیم. همچنین می توانیم الگویی را برای نام فایل هایی که مایل به حذف آنها هستیم به این دستور دهیم تا آن، فایل های مطابق با الگوی ما را حذف کند.

touch: زمان تغییر یک فایل را اکنون تغییر می*دهد.

wget: فایل مورد نظر را از طریق لینک دانلودی که به آن می دهیم دانلود می کند.

zip/gzip/tar: فرمت های مختلفی که برای فشرده و غیرفشرده سازی فایل ها استفاده می*شوند.

 

دستورات حرکتی ترمینال

قبل از آن که به صورت کامل بتوانیم با ترمینال کار کنیم لازم است بدانیم چطور داخل ترمینال حرکت کنیم. در ادامه دستوراتی را که برای حرکت لازم داریم مرور خواهیم کرد:

&&: این دستور بسیار مقدماتی بوده و حتی از لحاظ فنی یک دستور به حساب نمی آید. اگر می*خواهیم چند دستور را به صورت پشت سر هم اجرا کنیم کافی است بین دستورات از عبارت && استفاده کنیم. به عنوان مثال با زدن [command1] && [command2] ابتدا [command1] اجرا شده و بلافاصله پس از پایان آن [command2] اجرا خواهد شد. به همین شکل می توانیم هر تعداد دستور را که مایل بودیم یکی پس از دیگری اجرا کنیم.

!: آخرین دستور اجرا شده را تکرار می کند. بهتر است با دستور تاریخچه استفاده شود. می توانیم با استفاده از !n، تعداد n دستور قبلی را با هم اجرا کنیم یا با زدن !-n در واقع nاُمین دستور قبلی را اجرا می کنیم.

cd: مسیر فعلی ترمینال را تغییر می دهد.

clear: صفحه ترمینال را پاک می کند.

history: فهرستی از آخرین دستورات استفاده شده را ارائه می کند. همچنین می*توانیم در ترمینال بین آخرین دستورات استفاده شده با استفاده از دکمه های بالا و پایین روی صفحه کلید پیمایش انجام دهیم.

ls: فهرستی از تمام فایل*های داخلی مسیر فعلی ترمینال را نمایش می*دهد. می*توانیم این فهرست را با استفاده از گزینه*های دستور، به شکل دلخواه دسته*بندی کنیم.

man: صفحه راهنمایی را بر اساس جست وجوی ما نمایش خواهد داد. برای استفاده از دستوراتی که با آنها آشنا نیستیم یا برای فهمیدن گزینه های قابل استفاده برای دستوراتی که کمتر استفاده می کنیم بسیار کاربردی است.

pwd: مسیر کامل دایرکتوری فعلی ترمینال را نمایش خواهد داد.

whatis: توضیحاتی مختصر در رابطه با دستوراتی که در خط فرمان استفاده می کنیم، ارائه می کند. شبیه دستور man است با این تفاوت که از whatis زمانی استفاده می کنیم که دقیقا مطمئن نیستیم کاربرد یک دستور چیست و توضیحات کاملی از آن را نیاز نداریم.

 

دستورات مدیریت سیستم

دوباره باید بگویم بیشتر توزیع های لینوکس برای تغییر تنظیمات سیستم به ما محیط گرافیکی را ارائه می کنند، اما ممکن است برای ما ساده تر باشد (یا شاید اطلاعات بیشتری به ما بدهد) تا از این دستورات استفاده کنیم.

apt: در واقع apt به خودی خود یک دستور نیست، اما لازم است سه دستوری را که با apt کار می کنند بشناسیم: add-apt-repository برای پیدا کردن بسته های نرم افزار جانبی، apt-get برای نصب برنامه ها و apt-cache برای جست وجو در مخازن.

df: مقدار فضای خالی و استفاده شده در رایانه ما را نمایش می*دهد.

Free: مقداری حافظه رم خالی و استفاده شده در رایانه ما را نمایش می*دهد.

Ip: اطلاعات مفیدی درباره شبکه رایانه مثل نشانی آی پی، رابط شبکه، پهنای باند مصرفی و … ارائه می کند.

kill/killall: با استفاده از دستور kill می توانیم یک پروسه در حال اجرا را با استفاده از شناسه آن به پایان برسانیم یا با استفاده از killall می توانیم همه پروسه*هایی را که نام آنها مطابق با الگوی ارائه شده ماست به پایان برسانیم.

ps: فهرستی از پروسه های در حال اجرا به ما می دهد. به صورت پیش فرض تنها پروسه هایی را که توسط یوزر فعلی اجرا شده اند نمایش می دهد، اما با استفاده از گزینه های مختلف آن، می توان انواع پروسه های جاری را مشاهده کرد.

sudo/gksudo: با اضافه کردن sudo پیش از دستورات می توانیم آنها را به صورت دسترسی کاربر ارشد اجرا کنیم. اگر مایل به اجرای یک برنامه گرافیکی با دسترسی ارشد هستیم باید از gksudo استفاده کنیم.

top: فهرست پروسه های در حال اجرا و مرتب شده بر اساس میزان مصرف سی پی یو را به ما می دهد. بر خلاف دستور ps به صورت منظم و لحظه ای به روزرسانی می شود. اساسا از این دستور می توان به عنوان مدیر وظایف(task manager) تحت خط فرمان نام برد.

uname: بر اساس گزینه های داده شده، اطلاعات هسته مثل نسخه کرنل، سیستم عامل و … سیستم را ارائه می کند.

uptime: مدت زمان در دسترس بودن سیستم را نشان می*دهد.

whereis: مسیر فایل قابل اجرای برنامه داده شده را به ما می دهد.